Βουνό ψηλό, καλυμμένο από πυκνό δάσος, υψώνεται βόρεια και διαρρέεται από δροσερά και διαυγή νερά. Στους πρόποδες του βουνού εκτείνεται πλατιά πεδιάδα εύφορη από τα νερά, που κατεβαίνουν από τις πλαγιές. Βαθιές χαράδρες περιβάλλουν το βουνό από παντού. Από τη μια πλευρά το ποτάμι παφλάζει και καθώς κατεβαίνει απότομα από το βουνό σχηματίζει συνεχή και ανυπέρβλητα εμπόδια, ενώ από την άλλη πλευρά πλατιά ράχη αποκλείει το πέρασμα. Το καλύβι μου βρίσκεται έτσι επάνω στην κορυφή ώστε να βλέπω όλη την πλατιά πεδιάδα, καθώς και όλο τον ρου του ποταμιού Ίρη, ο οποίος δεν δημιουργεί λιγότερη τέρψη από το θέαμα που βλέπει κανείς από την Αμφίπολη προς τον Στρυμόνα. Ο τελευταίος, που έχει ήρεμο και αργό ρου μόλις δικαιούται να ονομάζεται ποταμός, ενώ ο Ίρης, που είναι πιο ορμητικός από όσα ποτάμια ξέρω, σπάει στον βράχο που βρίσκεται μπροστά του και αφρίζει δημιουργώντας άβυσσο. Πώς να περιγράψω τις απαλές πνοές της γης και τη δροσιά που προέρχεται από το ποταμίσιο τοπίο; Σε μένα προσφέρει τον γλυκύτατο από τους καρπούς: Την ησυχία. Είναι απαλλαγμένο από τους θορύβους της πόλης και δεν προσελκύει κανένα περαστικό, παρά μονάχα τους κυνηγούς, μια και τρέφει κοπάδια από λάφια, αίγαγρους και λαγούς.
Μέγας Βασίλειος
Τώρα στην ακροθαλασσιά χύνονται ήρεμα τα κύματα, στην ατμόσφαιρα πνέουν ήσυχα οι άνεμοι, στη γη βλασταίνουν τα φυτά, παντού κανείς βλέπει δέντρα. Τώρα οι πηγές είναι πιο διαυγείς, τώρα τα ποτάμια ελευθερώνονται από τα δεσμά του χειμώνα. Τα λιβάδια ευωδιάζουν, τα φυτά βλασταίνουν και μπορεί κανείς να μαζέψει μικρά χόρτα, τα αρνάκια χοροπηδούν επάνω στη χλοερή γη. Τώρα τα πλοία με τα φτερωτά πανιά τους αρχίζουν να βγαίνουν από τα λιμάνια. Τώρα ο γεωργός φτιάνει το αλέτρι του και βάζει κάτω από το ζυγό το καματερό βόδι και ανοίγει το γλυκό αυλάκι και χαίρεται ελπίζοντας σε καλή σοδειά. Τώρα και ο ποιμένας και ο βοσκός των βοδιών περιποιούνται τις φλογέρες τους, ο ψαράς παρατηρεί τους βυθούς και ετοιμάζει τα δίχτυα του.
Χθές βασανιζόμουν από τη θλίψη και καθόμουν μονάχος στο ιερό άλσος. Οι αύρες ανακάτευαν τον ψίθυρό τους με το κελάδημα των πτηνών από τις κορυφές των δέντρων. Οι γλυκείς φίλοι του ήλιου, τα τζιτζίκια, που τραγουδούν μέσα από τα στήθη τους, κρυμμένοι μέσα στα φυλλώματα των δέντρων έκαναν ν’ αντηχεί από τις φωνές τους το άλσος.
Γρηγόριος ο Θεολόγος
Βλέπεις το λαμπρό οικοδόμημα. Αν δεν κινδυνεύεις να γοητευθείς από τη θέα των πανέμορφων στοών, σήκωσε αμέσως τα μάτια σου προς τον ουράνιο θόλο, δες τους απέραντους αγρούς, όπου τα κοπάδια βόσκουν κοντά στις όχθες των λιμνών. Ποιος δεν περιφρονεί όλα τα ανθρώπινα τεχνουργήματα, όταν την αυγή μέσα στη σιγή της καρδιάς θαυμάζει τον ήλιο που ανατέλλει και σκορπίζει το ωραιότερο κίτρινο φως του επάνω στη γήινη σφαίρα, όταν κοντά στην πηγή που βρίσκεται ανάμεσα στην πλούσια χλόη ή κάτω από σκιά πυκνόφυλλων δέντρων αναπαυόμενος περιφέρει μακριά το βλέμμα του;
Ιωάννης ο Χρυσόστομος