Η λέξη Λειτουργία είναι αρχαία και σήμαινε κάθε έργο που γινόταν για τον λαό. Στην Εκκλησία μας επικράτησε να λέγεται Λειτουργία η τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Οι Θείες Λειτουργίες που εγράφησαν είναι:
του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου,
του Μεγάλου Βασιλείου,
του Αδελφοθέου Ιακώβου,
του Αποστόλου Μάρκου,
του Αγίου Κλήμεντος,
των Προηγιασμένων Δώρων.
Η Λειτουργία των κατηχουμένωνΑρχίζει με τη φράση του Ιερέα «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων». Ο Ιερέας σχηματίζει το σημείο του σταυρού με το Ευαγγέλιο επάνω στην Αγία Τράπεζα. Η πρώτη πράξη της Θ. Λειτουργίας είναι ο σταυρός, γιατὶ ο σταυρὸς που ήταν σύμβολο καταδίκης τώρα είναι αντικείμενο ιεράς τιμής.
Ακολουθεί η Μεγάλη Συναπτὴ ή Ειρηνικά, δηλαδὴ αιτήσεις-παρακλήσεις του ιερέα. Ονομάζονται «Ειρηνικὰ» επειδὴ η πρώτη αίτηση αρχίζει με το «Ἐν εἰρήνῃ τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν».
Ακολουθούν τα Αντίφωνα, που λέγονται έτσι γιατὶ ψάλλονται εναλλὰξ απὸ τους ψάλτες, αντιφωνικά : «Ταῖς πρεσβείαις της Θεοτόκου Σῶτερ σῶσον ἡμᾶς» και «Σῶσον ἡμᾶς Υιὲ Θεοῦ…».
Μικρά Είσοδος
Ο Ιερέας εξέρχεται απὸ τη βορινὴ πύλη εν μέσῳ λαμπάδων και προσέρχεται μπροστὰ στην Ωραία Πύλη. Σηκώνει το Ευαγγέλιο για να το βλέπουν όλοι οι πιστοὶ και αναφωνεί «Σοφία. Ὀρθοί». Δίνει το παράγγελμα στους πιστοὺς να σηκωθούν όρθιοι για να προσδώσουν την πρέπουσα προσκύνηση στον Υιὸ του Θεού.
Η μικρά Είσοδος συμβολίζει τη δημόσια εμφάνιση και την αρχὴ του κηρυγματικού έργου του Χριστού. Γι᾿ αυτὸ και η λαμπάδα συμβολίζει τον Τίμιο Πρόδρομο, ο οποίος προηγήθηκε χρονικά του Κυρίου και μας έδειξε τον «Αμνὸ του Θεού».
Ακολουθεί ο Τρισάγιος Ύμνος, δηλαδὴ το «Ἅγιος ο Θεός, ἅγιος Ἰσχυρός, ἅγιος Αθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς».
Ανάγνωση Αποστόλου και Ευαγγελίου
Τα αποστολικὰ αναγνώσματα μάς διηγούνται το κηρυγματικὸ και ποιμαντικὸ έργο των Αποστόλων για τη διάδοση του λόγου του Θεού σ᾿ όλα τα έθνη. Η ανάγνωση του Ευαγγελίου δηλώνει τη φανέρωση του Κυρίου όπως πραγματοποιήθηκε σιγὰ-σιγά, ύστερα απὸ την πρώτη του παρουσία στους ανθρώπους. Διότι, αρχικὰ (δηλαδὴ με τη μικρὴ Είσοδο), το Ευαγγέλιο παρουσιάζεται κλειστό. Αυτὸ φανερώνει την πρώτη παρουσία του Κυρίου στον κόσμο.
Δεήσεις υπέρ των κατηχουμένων
Στο σημείο αυτὸ -τα παλαιά χρόνια- οι κατηχούμενοι αποχωρούσαν απὸ το Ναό και μαζί τους και εκείνοι που είχαν υποπέσει σε βαριὰ αμαρτήματα και είχαν εκκλησιαστικὴ ποινή. Απὸ τον γ´ αιώνα εμφανίζεται ο θεσμὸς των κατηχουμένων, οι οποίοι ήταν χωρισμένοι σε δυὸ κατηγορίες, στους ακροωμένους και στους φωτιζομένους. Οι ακροομένοι στέκονταν στον νάρθηκα και άκουγαν την ανάγνωση της γραφής, το Ευαγγέλιο, καθὼς και το κήρυγμα. Ενώ οι φωτιζομένοι ήταν αυτοὶ που επρόκειτο να βαπτισθούν και στέκονταν στον κυρίως Ναὸ, δεξιὰ και αριστερά. Με την αποχώρηση των κατηχούμενων, αρχίζει το γ΄ μέρος της Θ. Λειτουργίας, δηλαδὴ η Λειτουργία των Πιστών.