Το μυστήριο της εξομολογήσεως είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα της φιλανθρωπίας Θεού, του ενανθρωπήσαντος Κυρίου, το οποίο παρέδωσε αμέσως μετά την ανάσταση Του, δια των μαθητών Του, στην Εκκλησία Του.
Μας προκαλεί μεγάλη εντύπωση το πόσο απλόχερα έδωσε ο Κύριος μας αυτό το Μυστήριο χωρίς να θέσει κάποιο όριο -όπως κάνουμε εμείς οι άνθρωποι- αλλά, αντίθετα, όσες φορές κι αν αστοχούμε με λάθη και αμαρτίες και παραπικραίνουμε τον Κύριο, Εκείνος πάλι μας δέχεται. Και όσες ακόμα φορές, πειραζόμενοι υπό του διαβόλου, πίπτουμε πάλι και πάλι, ερχόμενοι όμως σε επίγνωση, σε μετάνοια, σε συντριβή καρδιάς, βεβαρημένοι εκ της συνειδήσεως, και πάλι η άβυσσος των οικτιρμών Του μας δέχεται, χωρίς ποτέ να θέσει όριο καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτό, άλλωστε, βλέπουμε σε όλη του την έκταση στην παραβολή του «Άσωτου Υιού», που είναι πολύ παρηγορητική για κάθε άνθρωπο, γιατί φανερώνεται η ανεξάντλητη αγάπη του Θεού Πατέρα, ο όποιος ανέμενε εμπόνως την επιστροφή του άσωτου υιού του, και τον υποδέχτηκε στην πατρική του αγκαλιά ύστερα από την ειλικρινή του μετάνοια.
Η περίπτωση του άσωτου υιού είναι ασφαλώς μια προσωπική εικόνα του καθενός μας.
Μετά τους Αγίους Αποστόλους, οι διάδοχοι τους στο χάρισμα αυτό συνέχισαν να λειτουργούν το Μυστήριο της μετανοίας και μάλιστα τo ερμήνευσαν σε όλο του το περιεχόμενο και σε όλες του τις πτυχές, ώστε να έρχεται ο κάθε πιστός σε άμεση επαφή με το εντεταλμένο πρόσωπο της Εκκλησίας.
Έχει μεγάλη σημασία η προσωπική και ζωντανή σχέση του πνευματικού με τον εξομολογούμενο, που ονομάζεται πλέον πνευματικό τέκνο και αυτό δείχνει την ποιότητα της σχέσης τους. Πόσο ευεργετικά επιδρά στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου και στην πνευματική του οικοδομή αυτή η προσωπική επαφή με τον πνευματικό!
Στους καιρούς μας βλέπουμε να βρίσκεται σε μια έξαρση το φαινόμενο να τρέχουν οι άνθρωποι στους ψυχολόγους για να βοηθηθούν, αλλά η Εκκλησία μας με το ιδιαίτερο χάρισμα του ιερέως -πνευματικού, με την ιδιαίτερη χάρη του Μυστηρίου της εξομολογήσεως, είναι ο πραγματικός ψυχολόγος πού μπορεί να αγγίξει το βάθος της ψυχής, και η χάρις του Θεού μπορεί να εισέλθει στην ψυχή, να εισχωρήσει, να παρηγορήσει, να απαλύνει τα τραύματα και να επουλώσει τις πληγές που δημιουργεί ή αμαρτία.
Μόνο στην Εκκλησία και στη σχέση με τον πνευματικό ο άνθρωπος αισθάνεται την εγκυρότητα της θεραπευτικής διαδικασίας και την εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του πνευματικού και το θεραπευτικό του λόγο. Και μόνο η ευχή που θα διαβάσει και η σφράγιση με τον τίμιο Σταυρό έχει τόση φωτιστική χάρη που αρκεί για να βοηθήσει σημαντικά τον άνθρωπο. Μόνο μέσω όλων αυτών μπορεί να προέλθει η πραγματική θεραπεία της ψυχής και να νιώσει αληθινή ανακούφιση και παρηγοριά. Προϋπόθεση, βέβαια, είναι η πραγματική, ενδόμυχη και με πόνο μετάνοια. Αυτή οδηγεί στην κάθαρση της ψυχής, στην πνευματική της καταξίωση και στην κατά Χριστόν πρόοδο. Ως επιστέγασμα όλων αυτών έρχεται η ελπίδα της σωτηρίας, η οποία μας εξοικειώνει με την ουράνια βασιλεία και με το σωτήρα μας Χριστό και με όλη τη θριαμβεύουσα Εκκλησία.
Η εξομολόγηση μας δίνει τη δύναμη να γίνουμε ζωντανά μέλη της Εκκλησίας και να συνεχίσουμε μια όντως καθαρή χριστιανική ζωή. Ο άνθρωπος, που αναγεννήθηκε και χαριτώθηκε από την ενέργεια του μυστηρίου της εξομολογήσεως, γίνεται ευλογία για το άμεσο και ευρύτερο περιβάλλον του, γίνεται ευεργετικός και ωφέλιμος για όλους, μια φανέρωση της ευλογίας του Θεού και δοξάζεται το όνομα Του δια του ανθρώπου αυτού.
Ο μισόκαλος και εχθρός του ανθρώπου διάβολος μανιωδώς προσπαθεί να αποτρέψει τους ανθρώπους από την προσέλευση τους στο μόνο έγκυρο Μυστήριο που έδωσε ο Θεός για τη σωτηρία τους, και επιδιώκει με κάθε τρόπο να τους αποπροσανατολίσει. Σπέρνει στην ψυχή του ανθρώπου δισταγμό ή διεστραμμένους λογισμούς κατά της Εκκλησίας και του πνευματικού, για να τον εμποδίσει και να ματαιώσει την προσέλευση του στο μυστήριο, και έτσι να μείνει ασυγχώρητος. Ασφαλώς, ο διάβολος δεν μισεί τίποτε περισσότερο από το Μυστήριο της μετανοίας και εξομολογήσεως.
Είναι αξιοθαύμαστο πόσους πειρασμούς αντιμετωπίζει ο άνθρωπος μέχρι να φτάσει στο Μυστήριο και στον πνευματικό. Μόνο με ένα θαύμα, δηλαδή με την επέμβαση του Θεού δια του φύλακα αγγέλου, κατορθώνει τελικά να φτάσει στο μυστήριο. Αντίθετα, για να τον ρίξει στον κατήφορο της αμαρτίας, τον ωθεί χωρίς εμπόδια προς αυτήν. Είναι μεγάλη νίκη να καταφέρει ο άνθρωπος να φτάσει τελικά στον πνευματικό, γιατί καταφέρνει έτσι ένα μεγάλο χτύπημα στον μισόκαλο, ανοίγοντας πλέον το δρόμο της σωτηρίας του.
Δεν πρέπει να φοβάται ο άνθρωπος τα επιτίμια, γιατί ο πνευματικός του πατέρας γνωρίζει την έκταση του κακού σήμερα και τα μέσα που χρησιμοποιεί αυτό, καθώς και την κατάσταση του ανθρώπου και εγκύπτει με φιλανθρωπία στον πεσόντα άνθρωπο και τον αντιμετωπίζει με όλη τη δυνατή επιείκεια και συγκατάβαση, διότι πονά και αγωνιά βλέποντας το μέγεθος του κακού και την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο σημερινός άνθρωπος. Γι' αυτό ο πνευματικός δέχεται με πολλή αγάπη και κατανόηση τον κάθε άνθρωπο που προσέρχεται στο Μυστήριο της εξομολογήσεως και εκτιμά το ότι τελικά ξεπέρασε τον κλυδωνισμό και τα άλλα εμπόδια.
Είναι ενδόμυχη ευχή μας όλος ο ορθόδοξος λαός να κατανοήσει πόσο αναγκαίο και ωφέλιμο είναι το μυστήριο της εξομολογήσεως, ιδιαίτερα σήμερα που στον κόσμο επικρατεί η ταραχή, το άγχος, η αγωνία, η αναστάτωση και οι ψυχικές παθήσεις που προσβάλλουν τον άνθρωπο που είναι μακριά από τον Θεό. Το μόνο καταφύγιο είναι η ανοιχτή αγκαλιά του Χριστού μας που μας περιμένει όλους.