H Μεγάλη Τεσσαρακοστή
Από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή της Τυρινής αρχίζει η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Είναι περίοδος αυστηρής νηστείας, εκτενών ιερών Ακολουθιών και γενικώς πνευματικής περισυλλογής και μετάνοιας.
Στην Α' Οικουμενική Σύνοδο οι Άγιοι Πατέρες εθέσπισαν την 40ήμερη αυτή νηστεία, κατά μίμηση της 40ήμερης νηστείας του Κυρίου, ώστε προετοιμασμένοι με προσευχές και ελεημοσύνες, με νηστείες και αγρυπνίες, με δάκρυα και εξομολόγηση και καθαρή συνείδηση, να εορτάσουμε τις άγιες ήμερες των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου μας.
Νηστεύουμε για τα ιδικά μας αμαρτήματα, λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και όχι για το Πάσχα ή τη Σταύρωση του Κυρίου μας.
Λέγεται η Τεσσαρακοστή αυτή «Μεγάλη», γιατί:
α. Είναι μεγάλα τα γεγονότα στα όποια οδηγούμαστε (τα Πάθη και η Ανάσταση του Χριστού).
β. Η νηστεία την περίοδο αυτή είναι αυστηρή και διαφέρει από τη νηστεία της Τεσσαρακοστής των Χριστουγέννων. Η νηστεία είναι παθοκτόνος και όχι σωματοκτόνος.
Η πρώτη ημέρα της Μεγ. Τεσσαρακοστής λέγεται «Καθαρά Δευτέρα», καθώς και όλη η πρώτη εβδομάδα «Καθαρά Εβδομάς», επειδή οι πιστοί «καθαίρονται δια της νηστείας» (και όχι γιατί κάνουν καθαριότητα σ' ό,τι έμεινε αφάγωτο από την προηγούμενη εβδομάδα. Ρυθμίζουν όσο γίνεται, φαγητά και ποσότητες για να μην πετιούνται).
Ήδη «Το Στάδιον των αρετών ηνέωκται οι βουλόμενοι αθλήσαι...» μπορούν να εισέλθουν στον πνευματικό αγώνα, για να λάβουν αμάραντο «στέφανον παρά του Παμβασιλέως Χριστού...».
Η ημέρα -Καθαρά Δευτέρα- είναι για πολλούς αργία και ως πρώτη ήμερα της Τεσσαρακοστής επιβάλλεται να την αρχίσουμε σωστά με τον πρωινό εκκλησιασμό. Το απόγευμα παρακολουθούμε το πρώτο Μέγα Απόδειπνο της Σαρακοστής.
Η αξία της νηστείας
Δυστυχώς σήμερα η νηστεία έχει πολύ παραμεριστεί Ελάχιστοι μάλιστα δίδουν σημασία στην κανονική νηστεία. Η αξία της όμως, όπως τονίζει ο Μέγας Βασίλειος, είναι πολύ μεγάλη:
«Η νηστεία έχει ηλικία ίση με την ανθρωπότητα, διότι ενομοθετήθηκε στον Παράδεισο. Από τον καρπόν του δένδρου... δεν θα φάγετε, είπε ο Θεός στους πρωτοπλάστους. Και επειδή δεν τηρήθηκε η νηστεία αυτή, εκδιωχθήκαμε από τον Παράδεισο... Ο Μωυσής μετά από νηστεία έλαβε τις πλάκες του Νόμου στο Σινά. Ο Ησαύ για λίγο φαγητό επώλησε τα πρωτοτόκια στον Ιακώβ. Η νηστεία έκανε ακατανίκητο τον Σαμψών. Η νηστεία γεννά Προφήτες, κάμνει ισχυρότερους τους ισχυρούς, κάμνει σοφούς τους νομοθέτες. Η νηστεία αγιάζει τον αφιερωμένο στον Θεό και καθιστά τον Ιερέα ικανό να προσφέρει θυσίαν. Η νηστεία έσβησε τη δύναμη του πυρός, έφραξε στόματα λεόντων, αναβιβάζει την προσευχή στον ουρανό. Η νηστεία είναι πρόοδος των οίκων, μητέρα της υγείας, παιδαγωγός των νέων, στολισμός των πρεσβυτέρων... Του νηστεύοντος οι οφθαλμοί είναι ήρεμοι, το βάδισμα σεμνό, το πρόσωπο σοβαρό, οι λόγοι του μετρημένοι, η καρδία του καθαρά... Αν θέλεις να κάνεις ισχυρό το πνεύμα σου, χαλιναγώγησε με νηστεία την σάρκα σου... Μην νομίσεις ότι η νηστεία περιορίζεται στις τροφές. Πραγματική νηστεία είναι η νηστεία των πέντε αισθήσεων. Τι το όφελος να νηστεύεις από τροφές και να ευρίσκεσαι σε φιλονικίες ή διαμάχες με τους δικούς σου, να κατατρώγεις τον αδελφό σου με την γλώσσα σου, να βλέπεις άσεμνα θεάματα, να ακούεις μουσική ή πράγματα που σε βλάπτουν και να μεθά η ψυχή σου όχι με οίνο, αλλά με θυμό....».
Αυτή, λοπόν, είναι η αξία της πραγματικής και αληθινής νηστείας. Νηστεία και από τις τροφές, αλλά και από τα πάθη.
